Choć jednym z celów uchwalonej w dniu 31 marca 2020 r. tzw. Tarczy antykryzysowej jest zapobieżenie zwolnieniom pracowników, niektórzy pracodawcy decydują się na redukcję zatrudnienia w ramach radzenia sobie z kryzysem gospodarczym wywołanym pandemią koronawirusa SARS-CoV-2 (Covid-19).
Zobacz, jakie uprawnienia przysługują w przypadku rozwiązania umowy o pracę w związku z koronawirusem:
Rozwiązanie umowy o pracę
W przypadku umów zawartych na czas nieokreślony pracodawca zobowiązany jest wskazać przyczynę wypowiedzenia. Jeżeli wskutek problemów finansowych wywołanych pandemią koronawirusa pracodawca likwiduje miejsca pracy, zobowiązany jest wskazać w wypowiedzeniu przyczyny likwidacji, a także kryteria wyboru pracowników do rozwiązania umowy o pracę.
Jeżeli w ocenie pracownika przyczyny rozwiązania umowy bądź kryteria doboru pracowników są nieprawdziwe, może on złożyć odwołanie do sądu pracy w terminie 21 dni od dnia otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę i żądać przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach lub zasądzenia odszkodowania.
Podkreślenia wymaga, że pracodawca nie może jednostronnie skrócić czy zrezygnować z okresu wypowiedzenia przysługującego pracownikowi. W celu natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę, konieczne jest zawarcie porozumienia z pracownikiem (nie dotyczy zwolnienia dyscyplinarnego). Należy pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron co do zasady pozbawia pracownika prawa do zasiłku dla bezrobotnych przez okres 6 miesięcy od dnia rozwiązania umowy o pracę, dlatego w większości przypadków nie jest to rozwiązanie korzystne dla pracownika.
W przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem, pracownik otrzymuje wynagrodzenie za czas wypowiedzenia. Ponadto, jeśli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, pracownikowi należna jest również odprawa, której wysokość jest uzależniona od okresu zatrudnienia.
Wypowiedzenie warunków pracy i płacy
Jeżeli pracodawca, mimo problemów finansowych chce utrzymać stan zatrudnienia, może wypowiedzieć swoim pracownikom warunki pracy. Wypowiedzenie warunków pracy może polegać np. na obniżeniu wynagrodzenia bądź zmniejszeniu wymiaru czasu pracy.
W przypadku wypowiedzenia warunków pracy i płacy obowiązują takie same okresy wypowiedzenia, jak w przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem. W przypadku wypowiedzenia warunków pracy i płacy na podstawie ogólnych przepisów prawa pracy, pracownik może nie przystać na zaproponowane warunki – wówczas umowa o pracę rozwiąże się z upływem okresu wypowiedzenia. Jeżeli pracownik wyrazi zgodę na obowiązywanie nowych warunków, zaczynają one obowiązywać po upływie okresu wypowiedzenia.
Obniżenie wymiaru czasu pracy i przestój ekonomiczny
Przepisy tzw. Tarczy antykryzysowej pozwalają pracodawcy na wprowadzenie przestoju ekonomicznego bądź obniżenia wymiaru czasu pracy w drodze porozumienia zawartego ze związkiem zawodowym lub przedstawicielem pracowników.
W przypadku przestoju ekonomicznego w zakładzie pracy pracodawca może obniżyć pracownikowi wynagrodzenie o maksymalnie 50%, jednak wskutek obniżenia wynagrodzenia, nie może być ono niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, które w 2020 roku wynosi 2600 zł brutto.
W przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy, pracodawca może obniżyć wymiar czasu pracy o maksymalnie 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
W razie skorzystania przez pracodawcę z wyżej wskazanych rozwiązań, pracownik nie ma możliwości nie zgodzić się na te warunki. Jeżeli nie przystaje na nowe warunki zatrudnienia, może rozwiązać umowę o pracę na ogólnych zasadach.
Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło
Jeżeli praca jest wykonywana na podstawie umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług lub umowy o dzieło, odpowiednio zleceniodawca lub zamawiający mają prawo rozwiązać umowę na ogólnych zasadach, wynikających z przepisów lub umowy. Tarcza antykryzysowa przewiduje jednak pomoc dla osób wykonujących pracę na podstawie takich umów w postaci tzw. świadczenia postojowego. Przysługuje ono w sytuacji, w której wprawdzie nie wypowiedziano umowy zlecenia (bądź innej wyżej wskazanej umowy), lecz wskutek pandemii koronawirusa doszło do przestoju w działalności zleceniodawcy, co wiąże się z niewykonywaniem pracy zleceniobiorcę, a zarazem utratą wynagrodzenia za ten czas. W takim przypadku zleceniobiorca ma prawo do otrzymania jednorazowego świadczenia postojowego w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Warunkiem otrzymania świadczenia jest zawarcie umowy zlecenia najpóźniej 1 lutego 2020 r. oraz otrzymanie wynagrodzenia za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku nie wyższego niż 15.681,00 zł.
